De visserij: een doolhof aan regels en binnenkort ook een doolhof aan sancties?

Complexe regels

Vissers moeten zich aan ontelbaar veel regels houden bij de uitoefening van hun beroep.
Op het terrein van het gemeenschappelijk visserijbeleid, vormgegeven door de Europese Unie, zijn op dit moment meer dan 200 verordeningen van kracht. Deze EU-verordeningen bevatten vaak weer verschillende voorschriften, soms wel 100.

De visserijregels zijn niet alleen complex door het grote aantal regels, maar ook doordat die regels volgen uit verschillende regelingen en bijlagen. Het kan een ware zoektocht zijn, ook voor een jurist, om te achterhalen wie welke regel moet naleven.

Om een paar voorbeelden te geven, er zijn regels over:

×          de manier waarop het logboek moet worden bijgehouden;

×          het motorvermogen van het vissersvaartuig;

×          de maat van de vis;

×          het aanlanden van vis (de aanlandplicht);

×          het vissen met de juiste netten en de correcte maaswijdten;

×          het vissen in gesloten gebieden;

×          technische aspecten, scheepspapieren en vergunningen, en ga zo maar door.

Bovendien worden de regels vaak gewijzigd, bijvoorbeeld door nieuwe inzichten over de visstand, het milieu of vistechnieken. De aanpassing van regels zal over het algemeen nuttig en noodzakelijk zijn, maar dat maakt de puzzel er niet eenvoudiger op.

Uiteraard maken mensen fouten, ook vissers. Bewust, maar vaak ook onbewust. Denk aan een logboekfout of het vissen in gebied waarvan de visser dacht dat hij daar mocht vissen.

Verschillende soorten sancties

De bottom line is dat regels moeten worden nageleefd. Dat is in de visserij niet anders. In de visserij controleert de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (hierna: NVWA) de naleving van de regels. Wordt een overtreding geconstateerd, dan kunnen sancties volgen.

Bestuurlijke sancties

Als wordt geconstateerd dat de regels niet worden nageleefd, kan de NVWA een waarschuwing geven. De NVWA kan ook een zogeheten 'bestuurlijke' sanctie opleggen. De NVWA heeft de volgende mogelijkheden:

×          het opleggen van een last onder bestuursdwang;

×          het opleggen van een last onder dwangsom;

×          het schorsen of intrekken van de visvergunning.

Een last onder dwangsom of bestuursdwang (leef de regel alsnog na, anders krijg je een boete of doet de overheid het) leent zich vaak niet goed als sanctie bij overtreding van visserijregels. Als een visser ondermaatse vis heeft gevangen dan kan hij natuurlijk diezelfde vis niet nogmaals vangen maar dan met de juiste maat. Het schorsen of intrekken van een visvergunning is bovendien een vrij ingrijpend middel. De NVWA zal dit in de regel pas bij herhaalde overtredingen of ernstige overtredingen doen.

Bij ernstige overtredingen (zogeheten ernstige inbreuken) zullen ook punten worden bijgeschreven op de visserijvergunning. Dit zijn in feite strafpunten en wordt gedaan op grond van het gemeenschappelijk visserijbeleid van de EU. Als een bepaald aantal punten is bijgeschreven, wordt de visvergunning geschorst of ingetrokken. De visser kan dan niet meer vissen.

Strafrecht

De NVWA kan de informatie ook doorgeleiden aan het Openbaar Ministerie (OM) voor strafvervolging. Veel visserijregels zijn namelijk ook strafbaar gesteld in de Wet op de economische delicten. Dit betekent dat – doorgaans de schipper –kan worden vervolgd. Tenzij de zaak wordt afgedaan met een strafbeschikking (de schipper betaalt een geldbedrag), zal een strafproces plaatsvinden. Een strafproces is vaak een emotionele belasting voor de schipper: hij moet immers ‘voor het hekje’ verschijnen. Zowel in geval van een strafbeschikking als bij een veroordeling door de strafrechter krijgt de schipper een strafblad.

Binnenkort ook de bestuurlijke boete?

Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij is op dit moment bezig met de voorbereiding van een wetsvoorstel waarmee de bestuurlijke boete in de visserij wordt geïntroduceerd. Dit betekent dat de NVWA voor overtreding van visserijregels, naast de hiervoor genoemde sancties, ook een bestuurlijke boete zou mogen opleggen. Er moet dan een geldbedrag worden betaald. Is de overtreder het hier niet mee eens, dan moet de overtreder bezwaar maken bij de NVWA. Oplegging van een bestuurlijke boete loopt niet via het OM en de visser krijgt geen strafblad. Het is wel een zogeheten 'punitieve sanctie' (een criminal charge).

Het doel van het introduceren van de bestuurlijke boete is dat efficiënter en adequater kan worden opgetreden tegen overtredingen. Het Ministerie wil, zo blijkt uit het conceptvoorstel, mogelijk maken om een 'lik op stuk' beleid te voeren. Overigens blijkt uit het voorstel dat de strafrechtelijke route open blijft, dus vervolging door het OM blijft ook mogelijk.

Het is nog onduidelijk wat de hoogtes van de boetes zijn en hoe de bestuursrechtelijke sancties en de strafrechtelijke sancties zich tot elkaar verhouden. Het uitgangspunt in het recht is namelijk dat een persoon niet tweemaal (via een strafrechtelijk en een bestuursrechtelijke punitieve sanctie) gestraft kan worden voor dezelfde overtreding. Bovendien blijkt niet duidelijk uit het concept wetsvoorstel wie als 'overtreder' wordt aangemerkt; de visser die de overtreding begaat, de schipper, de eigenaar van het vissersvaartuig, de werkgever van een visser of de vissersmaatschap. Hopelijk zal het Ministerie dit nog verduidelijken, zodat enige houvast bestaat in de jungle aan regels en sancties.